Co do tego, że historia Bożego Narodzenia rozpoczyna się wydarzeniami chrześcijańskimi, nie ma wątpliwości. Nie oznacza to jednak, że wszystkie tradycje świąteczne jednoznacznie pochodzą od wspomnienia narodzenia Jezusa ani że symbole religijne całkowicie zdominowały prastare obrzędy pogańskie. Wśród najpopularniejszych polskich tradycji świątecznych znajdują się takie, które czerpią ze zwyczajów i przesądów związanych z przesileniem zimowym. Słowianie zostawiali puste miejsce przy stole wigilijnym już w czasach przedchrześcijańskich, a to dodatkowe nakrycie przy wigilijnym stole było wówczas przeznaczone dla zmarłych przodków, którzy mieli odwiedzać rodziny w tym czasie.

Czy inne zwyczaje wigilijne też wywodzą się ze zwyczajów i przesądów słowiańskich? Podobnie wygląda sytuacja z siankiem pod obrusem. Prastare obrzędy obejmowały nie tyle układanie sianka na stole, ile… na podłodze! Według wierzeń pogańskich miało to przynieść gospodarzom urodzaj zboża na kolejny rok. Dziś oba te zwyczaje wigilijne łączy się jednak z symbolami religijnymi poprzez nawiązanie do ubóstwa narodzenia Jezusa.
Obchody Świąt Bożego Narodzenia pokrywają się też wieloma elementami z Saturnaliami! Grudniowe święta były celebrowane w Rzymie w na długo przed przyjęciem chrześcijaństwa. Rzymskie tradycje związane ze świętem ku czci boga Saturna obejmowały dobrze znane nam w dzisiejszych czasach rodzinne uczty, dawanie prezentów, oraz przyozdabianie domów. Często wykorzystywanymi ozdobami były gałęzie sosny — które dziś jednoznacznie kojarzą się ze zwyczajem ubierania choinki!

Jak święta Bożego Narodzenia obchodzi się w różnych krajach? W dużej mierze tradycje świąt Bożego Narodzenia przenikają przez granice! Podróże, migracje i dzielenie się kulturą sprawiły, że dziś najbardziej znane zwyczaje świąteczne są już powszechne niemal na całym świecie.
Zwyczaj ubierania choinki pochodzi z Niemiec. Teraz kolorowe drzewka zdobią miasta i domy w różnych kulturach. Podobnie ma się rzecz, gdy chodzi o list do świętego Mikołaja i prezenty na święta Bożego Narodzenia. Te zwyczaje to prawdziwe symbole tego okresu! I jeśli szukamy najbardziej uniwersalnych i powszechnych, a może i komercyjnych symboli tego okresu – prezenty i choinka są nimi niezaprzeczalnie.

A jakie inne zwyczaje towarzyszą Świętom Bożego Narodzenia?
Polskie tradycje świąteczne obejmują wyjątkowe zwyczaje wigilii Bożego Narodzenia — takie jak rozpoczęcie kolacji, dopiero gdy pojawi się pierwsza gwiazdka na niebie. Jest to symbol religijny, nawiązujący do Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła mędrców do szopki bożonarodzeniowej. Choć oczekiwanie na gwiazdkę ma swoje pochodzenie w wydarzeniach chrześcijańskich, jest to dość nietypowa tradycja bożonarodzeniowa, rzadko spotykana poza Polską.
Innym symbolem nierozerwalnie związanym z wigilijnym stołem jest 12 potraw wigilijnych. Dawne tradycje i zwyczaje bożonarodzeniowe łączyły tę liczbę z ilością miesięcy w roku, chcąc w ten sposób podziękować Bogu za miniony rok. Dziś natomiast 12 potraw wiążemy znaczeniowo z liczbą apostołów. 12 potraw wigilijnych przygotowuje się głównie w Europie Środkowo-Wschodniej, choćby w Litwie, czy Ukrainie.

A jakie zwyczaje panują w innych krajach? Niemcy nie zostawiają wolnego miejsca przy stole, a potrawy wigilijne symbolizujące święta nie występują w liczbie dwunastu — a dziewięciu! W wigilijnym menu królują dania skromne, ale nie postne — znajdziemy tam między innymi pieczone kiełbaski czy kultową sałatkę ziemniaczaną.

W Niemczech natomiast zapoczątkowano natomiast inną malowniczą tradycję – jarmarki bożonarodzeniowe. Pierwsze Weihnachtsmarkty sięgają historią końca XIV wieku. Dziś są tradycją wielu miast Europy, gdzie odbywają się corocznie na ulicach lub placach starszych części miast. Oprócz straganów oferujących ozdoby i rękodzieła na jarmarkach bożonarodzeniowych królują stoiska z lokalnymi przysmakami świątecznymi oraz gorącymi napojami. Tradycje bożonarodzeniowe we Francji skupiają się w dużej mierze przy stole. Nie jest tam jednak znane dodatkowe nakrycie przy wigilijnym stole — głównie przez to, że francuskie obchody świąt Bożego Narodzenia w większości kraju nie obejmują Wigilii. Nie obchodzi się również drugiego dnia świąt. Poza regionem Alzacji 26 grudnia jest zwykłym dniem pracy, dlatego uwielbiane przez Francuzów ucztowanie w gronie najbliższych przypada tam na sam dzień Bożego Narodzenia. Tamtejsza bożonarodzeniowa tradycja przygotowywania potraw niewątpliwie odznacza się oryginalnością dań! Gdy tradycje bożonarodzeniowe w Polsce mówią o 12 daniach, na francuskim stole pojawia się… 13 deserów! W ten sposób Francuzi upamiętniają 12 apostołów oraz Jezusa. Zanim jednak przejdzie się do deseru, na stole goszczą owoce morza, kawior, żabie udka oraz Pain Surprise!

W Hiszpanii obchody Bożego Narodzenia zaczyna się już 22 grudnia. Wtedy odbywa się El Gordo, czyli hiszpańska loteria świąteczna. Jest to największa tego typu loteria na świecie — a z pewnością najbardziej oryginalna. Wyniki losowania są bowiem ogłaszane poprzez śpiew! W dzień El Gordo na hiszpańskich ulicach zamiera ruch, za to przez cały dzień słyszy się dzieci wyśpiewujące numery oraz wartości nagród. Hiszpanie pokazują swoją oryginalność również, gdy chodzi o tradycję bożonarodzeniowej choinki. Mimo że w wielu domach znajdziemy charakterystyczne drzewka, to rodziny znacznie częściej decydują się na tradycyjną szopkę bożonarodzeniową. Szopki są budowane w środku domu, a rozrastając się z roku na rok, nieraz zajmują cały pokój!

W Szwecji powszechne jest dawanie prezentów, jednak znacznie różnią się one od znanych nam prezentów pod choinką. W Szwecji nie przynosi ich znany na całym świecie święty Mikołaj… a Jultomten! Ta wyjątkowa postać pochodzi z tradycji bożonarodzeniowej w Szwecji, według której krasnoludki są opiekunami domów. Dlatego właśnie szwedzki odpowiednik starca z brodą to Bożonarodzeniowy Krasnal, ubrany w charakterystyczną czapkę oraz buty. Znacząca jest też sama forma obdarowywania! Zamiast dawania prezentów osobiście lub ukrywania ich w domu, podarunki były… wrzucane do domu przez drzwi. Osoba, która je dostarczała, pukała do drzwi pod koniec Wigilii, wrzucała prezenty i uciekała. Jultomten często przedstawiany jest w towarzystwie koziołka. Według tradycji zwierzę pełniło mikołajowe obowiązki jeszcze przed krasnalem.

Piwa królują w szwedzkich sklepach, przebijając zarówno Julmust, przypominające kultową Coca-Colę, jak i uwielbiane na całym świecie grzane wino… które w Szwecji często urozmaica się bakaliami! Specjał ten nazywa się tam glögg.
Wszędzie jednak okres Bożego Narodzenia nie byłby taki sam bez przystrojonego drzewka!
Ubieranie choinki wywodzi się z tradycji bożonarodzeniowych w Niemczech. Stamtąd powędrowało do Francji, by z biegiem lat dołączyć do najważniejszych tradycji świątecznych w Europie i na całym świecie!

A skoro choinka to również… prezenty pod choinką! List do świętego Mikołaja wysłany? Dla najmłodszych, obchody Bożego Narodzenia często skupiają się wokół uwielbianej wizji nowych zabawek! Prezenty świąteczne w Polsce znajdziemy właśnie pod przystrojonym drzewkiem — tak samo, jak na całym świecie.

Jeśli zatem zastanawiacie się czy są uniwersalne symbole tych świąt zdecydowanie są to rozświetlona choinka i kolorowe pakunki pod nią.